07 Αυγ Επιτελικές λειτουργίες & διασκέδαση
ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΠΙΤΕΛΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΕΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Η εκτελεστική λειτουργία περιλαμβάνει μια ομάδα γνωστικών διεργασιών που μας βοηθούν να
συγκεντρωνόμαστε σε πολλές ροές πληροφοριών ταυτόχρονα, να εντοπίζουμε λάθη, να
παίρνουμε αποφάσεις λαμβάνοντας υπόψη τις υπάρχουσες πληροφορίες, να αναθεωρούμε
πλάνα όσο χρειάζεται και να αναστέλλουμε την παρόρμηση για βεβιασμένες δράσεις.
Η όλο και πιο επαρκής εκτελεστική λειτουργία των παιδιών και εφήβων, τα διευκολύνει να
σχεδιάζουν και να δρουν με τρόπο που τα κάνει καλούς μαθητές, συμμαθητές και φίλους. Έπειτα,
τα βοηθά να εξελιχθούν σε ενήλικες ικανούς να τα βγάζουν πέρα με πληθώρα δεσμεύσεων,
όπως, την ανατροφή παιδιών, την εργασία, τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση και την ανάμειξη με τα
κοινά. Ακόμα και η υγεία επηρεάζεται, καθώς η ενισχυμένη εκτελεστική λειτουργία βοηθά τους
ανθρώπους να ακολουθούν υγιεινές συνήθειες και μειώνει το στρες.
Παρακάτω ακολουθούν δραστηριότητες μέσα από τις οποίες μπορούν οι οικογένειες να
ενισχύουν τις παραπάνω δεξιότητες από την προσχολική έως την πρώτη σχολική ηλικία.
Για παιδιά 3-5 ετών:
Φανταστικό παιχνίδι
Διαβάστε βιβλία, πηγαίνετε εκδρομές και δείτε βίντεο, ώστε να είστε σίγουροι πως τα
παιδιά γνωρίζουν αρκετά πράγματα για τα σενάρια και τους ρόλους.
Παρέχετε ένα ευρύ σετ από σκηνικά και παιχνίδια. Η επαναχρησιμοποίηση οικείων
υλικών με νέο τρόπο αναπτύσσει τη γνωστική ευελιξία.
Επιτρέψτε στα παιδιά να φτιάξουν τα δικά τους σκηνικά. Έτσι, εξασκούν την επιλεκτική
προσοχή, την εργαζόμενη μνήμη και τον σχεδιασμό. Εάν τα αρχικά πλάνα τους δεν πετύχουν,
πρέπει να αναπροσαρμόσουν τις ιδέες τους και να προσπαθήσουν ξανά, προκαλώντας τη
γνωστική τους ευελιξία.
Τα πλάνα παιχνιδιού είναι ένας καλός τρόπος να οργανώσετε το παιχνίδι. Ο σχεδιασμός
σημαίνει ότι τα παιδιά πρώτα σκέφτονται και έπειτα δρουν, εξασκώντας με αυτόν τον τρόπο τον
αυτοέλεγχο. Ο σχεδιασμός σε ένα γκρουπ παιδιών, ενθαρρύνει, ακόμα, τα παιδιά να παίξουν
μαζί, να συγκρατήσουν τα πλάνα στο μυαλό τους και να τα εφαρμόσουν κατά τη
δραστηριότητα. Ενθαρρύνει την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων και τη χρήση προφορικού
λόγου.
Εξιστόρηση
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να σας πούνε ιστορίες και γράψτε τες για να τις διαβάσετε. Τα
παιδιά μπορούν, ακόμα, να δημιουργήσουν εικόνες και να φτιάξουν το δικό τους βιβλίο.
Ξαναβλέποντας την ιστορία, είτε βλέποντας τις εικόνες, είτε διαβάζοντάς την, ενισχύεται
περισσότερο η εσκεμμένη οργάνωση και η καλύτερη διεργασία.
Πείτε ιστορίες ομαδικά. Ένα παιδί ξεκινά την ιστορία και το κάθε ένα προσθέτει ένα
διαφορετικό στοιχείο. Έτσι, εξασκούν την προσοχή τους, την εργαζόμενη μνήμη και τον
αυτοέλεγχο.
Βάλτε τα παιδιά να δραματοποιήσουν ιστορίες που έχουν γράψει. Καλούνται να
ακολουθήσουν μια συγκεκριμένη δομή περιορίζοντας την παρόρμηση να δημιουργήσουν νέα
πλοκή.
Κινητικές προκλήσεις: τραγούδια και παιχνίδια
Όλες αυτές οι δραστηριότητες συμβάλλουν στην προσοχή και παρακολούθηση, στην
αυτοσυγκράτηση και στην εργαζόμενη μνήμη.
Παρέχετε πολλές δραστηριότητες στα παιδιά ώστε να εξασκηθούν σωματικά μέσω της
πρόσβασης σε υλικά, όπως σκαρφάλωμα, ισορροπία, ταλάντευση, εμπόδιο και συνδυασμούς
κινήσεων
Παρέχετε πιο ήσυχες δραστηριότητες που περιλαμβάνουν αργή αναπνοή και
συγκέντρωση προσοχής , όπως δοκό ή πόζες της γιόγκα.
Βάλτε μουσική και ζητήστε να χορέψουν αργά ή γρήγορα. Να «παγώσουν» ή να
«παγώσουν» σε συγκεκριμένες θέσεις.
Τραγούδια που επαναλαμβάνουν και προσθέτουν σε προηγούμενα τμήματα (είτε μέσω
λέξεων, είτε μέσω κινήσεων) προκαλούν την εργαζόμενη μνήμη.
Ήσυχα παιχνίδια και άλλες δραστηριότητες
Μέσα από δραστηριότητες ταιριάσματος και ταξινόμησης ενισχύεται η γνωστική ευελιξία,
η συγκράτηση κανόνων στη μνήμη και η αυτοσυγκράτηση όταν αλλάζει το ζητούμενο.
Τα παζλ με σταδιακά αυξανόμενη πολυπλοκότητα προωθούν την οπτική εργαζόμενη
μνήμη και τις δεξιότητες σχεδιασμού.
Η μαγειρική είναι, επίσης, ευχάριστη για τα μικρά παιδιά. Εξασκεί την παρόρμηση όσο
περιμένουν για οδηγίες, την εργαζόμενη μνήμη καθώς συγκρατούν πολύπλοκες οδηγίες στο
μυαλό τους και τη συγκέντρωση προσοχής ενώ μετράνε και ζυγίζουν.
Για παιδιά 5-7 ετών:
Επιτραπέζια και παιχνίδια με κάρτες
Παιχνίδια που απαιτούν από τον παίκτη να θυμάται τη θέση συγκεκριμένων καρτών ή
αντικειμένων, όπως τα memory, εξασκούν την εργαζόμενη μνήμη.
Παιχνίδια στα οποία το παιδί μπορεί να ταιριάξει τις κάρτες με βάση το νούμερο ή το
σχήμα, όπως το Uno, είναι κατάλληλα για την εξάσκηση της γνωστικής ευελιξίας.
Παιχνίδια που απαιτούν γρήγορες αποκρίσεις και παρακολούθηση, είναι κατάλληλα για
την πρόκληση της προσοχής και της αυτοσυγκράτησης.
Οποιοδήποτε επιτραπέζιο περιλαμβάνει κάποια στρατηγική παρέχει στο παιδί ευκαιρίες
να κάνει και να διατηρήσει στο μυαλό ένα πλάνο για αρκετά βήματα μπροστά, τους
μεταβαλλόμενους κανόνες που διέπουν διαφορετικά κομμάτια και την αναπροσαρμογή της
στρατηγικής του ανάλογα με τις κινήσεις του αντιπάλου. Έτσι, συνεργάζονται η εργαζόμενη
μνήμη, η αυτοσυγκράτηση και η ευελιξία.
Σωματικές δραστηριότητες/ παιχνίδια
Δραστηριότητες που απαιτούν προσοχή και γρήγορες αποκρίσεις, όπως οι μουσικές
καρέκλες και τα φανάρια, βοηθούν τα παιδιά να εξασκήσουν την προσοχή, την εργαζόμενη
μνήμη και την αυτοσυγκράτηση.
Παιχνίδια με μπάλες και γρήγορες κινήσεις, απαιτούν διαρκή παρακολούθηση, ακολουθία
κανόνων, γρήγορη λήψη αποφάσεων και αυτοέλεγχο.
Τα παιδιά είναι τώρα αρκετά μεγάλα για να ακολουθούν δομημένες κινητικές
δραστηριότητες, όπως αθλήματα. Παιχνίδια που απαιτούν συντονισμό και παρέχουν αερόβια
άσκηση, όπως το ποδόσφαιρο, φαίνεται να ενισχύουν καλύτερα τις δεξιότητες προσοχής.
Σωματικές δραστηριότητες που συνδυάζουν ενσυνειδητότητα και κίνηση, όπως η yoga και το
tae kwon do, βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν την ικανότητα να προσηλώνουν την προσοχή
και να ελέγχουν τις δράσεις τους.
Κινητικά/ παιχνίδια με τραγούδια
Παιχνίδια αντιγραφής, όπου το άτομο που μιμείται πρέπει να κρατήσει στο μυαλό του τις
ενέργειες του μοντέλου, να τις σχεδιάσει στην εργαζόμενη μνήμη.
Τραγούδια που επαναλαμβάνουν και προσθέτουν στοιχεία σε προηγούμενα τμήματα (είτε
μέσω λέξεων, είτε μέσω κινήσεων) προκαλούν την εργαζόμενη μνήμη.
Τραγουδώντας σε γύρους, είναι μια πρόκληση για τα μεγαλύτερα παιδιά που απαιτεί τη
χρήση της εργαζόμενης μνήμης και της αυτοσυγκράτησης.
Πολύπλοκοι ρυθμοί χειροκροτημάτων επίσης εξασκούν την εργαζόμενη μνήμη, την
αυτοσυγκράτηση και τη γνωστική ευελιξία και έχουν γίνει δημοφιλή ανά γενιές σε πολλές
κουλτούρες.
Ήσυχα παιχνίδια που απαιτούν στρατηγική και στοχασμό
Τα παιδιά γίνονται όλο και πιο ανεξάρτητα σε αυτή την ηλικία και τα παζλ και τα βιβλία
γρίφων που περιλαμβάνουν λαβυρίνθους, την εύρεση απλών λέξεων, παιχνίδια
ταιριάσματος κ.α. εξασκούν την προσοχή και τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων
(απαιτώντας την εργαζόμενη μνήμη και γνωστική ευελιξία).
Παιχνίδια λογικής και αιτιολόγησης
Παιχνίδια εικασιών, απαιτούν από τους παίκτες τη χρήση της εργαζόμενης μνήμης και
γνωστικής ευελιξίας, ώστε να συγκρατήσουν στο μυαλό τις προηγούμενες αποκρίσεις
καθώς αναπτύσσουν και απορρίπτουν πιθανές θεωρίες.
Παιχνίδια που απαιτούν από τα παιδιά να κατηγοριοποιήσουν και να χρησιμοποιήσουν
επιλεκτική προσοχή στην αναζήτηση του σωστού τύπου αντικειμένου.
Εξίσου σημαντικό είναι το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους, ιδίως κατά την προσχολική ηλικία.
Προσφέρει τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της αισθητηριακής
επεξεργασίας, στη βελτίωση των κινητικών δεξιοτήτων, στην καλύτερη υγεία, στην
αυτορρύθμιση, στην ανάπτυξη του πειραματισμού, της συγκέντρωσης, καθώς και της
κοινωνικότητας των παιδιών.
Πηγές:
https://developingchild.harvard.edu/resources/activities-guide-enhancing-and-practicing-executive-
function-skills-with-children-from-infancy-to-adolescence/
https://developingchild.harvard.edu/resources/what-is-executive-function-and-how-does-it-relate-to-child-
development/
http://www.brain.net.gr/paizontas/MANUAL-
%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%91%CE%93%CE%A9%CE%93%CE%9F%CE%99.pdf
Η δύναμη του παιχνιδιού- Εγχειρίδιο Παιδαγωγών