14 Νοέ Ειδική Γλωσσική Διαταραχή και Αναπτυξιακή Δυσλεξία: διακριτές ή αλληλοεπικαλυπτόμενες;
Η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (Specific Language Impairment), γνωστή και ως «Αναπτυξιακή Δυσφασία» ή «Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή», είναι μια διαταραχή, η οποία διαγιγνώσκεται, όταν παρουσιάζονται δυσκολίες στην απόκτηση της προφορικής γλώσσας, παρά τη φυσιολογική νοημοσύνη και την ακοή, την απουσία ψυχιατρικών προβλημάτων ή νευροκινητικών διαταραχών και την παρουσία ενός κατάλληλου μαθησιακού περιβάλλοντος (Bishop, North & Donlan, 1995· Talli, Sprenger-Charolles & Stavrakaki, 2016). Εκτός από τα ελλείμματα στην επεξεργασία της προφορικής γλώσσας σε μορφο-συντακτικό και λεξικό-σημασιολογικό επίπεδο, παρουσιάζονται ελλείμματα και στον φωνολογικό τομέα και πιο συγκεκριμένα στη φωνολογική βραχυπρόθεσμη μνήμη (STM) (Talli et al, 2016).
Η Αναπτυξιακή Δυσλεξία (Developmental Dyslexia) είναι μία διαταραχή, η οποία αναφέρεται στη δυσκολία κατάκτησης της ανάγνωσης, η οποία παρατηρείται σε άτομα με φυσιολογική νοημοσύνη, ακοή και επαρκείς περιβαλλοντικές και εκπαιδευτικές ευκαιρίες (Talli et al, 2016). Τα παιδιά με αναπτυξιακή δυσλεξία χαρακτηρίζονται από ελλείμματα σε τρεις κύριους τομείς: στις δεξιότητες της φωνολογικής ανάγνωσης (δεξιότητες αποκωδικοποίησης), τη φωνολογική ενημερότητα και τη φωνολογική βραχυπρόθεσμη μνήμη (Talli et al, 2016). Δευτερογενείς δυσκολίες μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα, τα οποία αφορούν την αναγνωστική κατανόηση (Lyon, Shaywitz & Shaywitz, 2003· Talli et al, 2016).
Τις τελευταίες δεκαετίες το ενδιαφέρον των ερευνητών έχει εστιαστεί στη σχέση που διέπει την Ειδική Γλωσσική Διαταραχή και την Αναπτυξιακή Δυσλεξία. Έχει παρατηρηθεί, λοιπόν, ότι τα παιδιά με ΕΓΔ εμφανίζουν δυσκολίες στην προφορική γλώσσα και συγκεκριμένα στον τομέα της σημασιολογίας, της σύνταξης και της επικοινωνίας, ενώ τα παιδιά με ΑΔ εμφανίζουν δυσκολίες στη φωνολογική επεξεργασία και την ανάγνωση (Ράλλη και Παλληκαρά, 2013). Ωστόσο, τα παιδιά με ΕΓΔ είναι δυνατό να παρουσιάσουν ελλείμματα στη φωνολογική επεξεργασία και την ανάγνωση, ενώ τα παιδιά με ΑΔ να εμφανίσουν ελλείμματα στις προφορικές γλωσσικές ικανότητες (Ράλλη και Παλληκαρά, 2013). Εξαιτίας, λοιπόν, της πολυπλοκότητάς τους υπάρχουν ερευνητές, οι οποίοι θεωρούν αυτές τις δύο διαταραχές ως διακριτές και άλλοι ότι υπάρχει μια αλληλοεπικάλυψη μεταξύ τους (Ράλλη και Παλληκαρά, 2013· Σταυρακάκη και Τάλη, 2013). Αυτό σημαίνει ότι είτε πρόκειται για παρόμοιες διαταραχές της ίδιας γλωσσικής διαταραχής και αυτό που τις διαφοροποιεί είναι η σοβαρότητα των ελλειμμάτων τους είτε προέρχονται από ένα παραπλήσιο έλλειμμα στον φωνολογικό τομέα και εμφανίζουν διαφορές ως προς την παρουσία ή μη ελλειμμάτων στον προφορικό λόγο (Ράλλη, Παλληκαρά, 2013).
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και τις μελετηθείσες βιβλιογραφίες μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή και η Αναπτυξιακή Δυσλεξία είναι αναπτυξιακές διαταραχές, οι οποίες εμφανίζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά, αλλά σε διαφορετικό βαθμό. Η άποψη αυτή επιβεβαιώνεται και από έρευνες. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα των ερευνών της Talli (2010) σε παιδιά με ΕΓΔ και ΑΔ έδειξαν ελλείμματα στην αναγνωστική κωδικοποίηση, την κατανόηση του γραπτού και του προφορικού λόγου, σε έργα φωνολογικής ενημερότητας και σε μορφοσυντακτικά έργα σε διαφορετικό βαθμό (Σταυρακάκη και Τάλη, 2013). Επίσης, έρευνα σε παιδιά με αυξημένο κίνδυνο δυσλεξίας λόγω κληρονομικότητας και σε παιδιά με ΕΓΔ έδειξε ότι τα παιδιά με δυσλεξία παρουσίασαν ανεπάρκειες όχι μόνο στη φωνολογική επεξεργασία, αλλά και στη μορφολογία και τη μορφοσύνταξη, ενώ τα παιδιά με ΕΓΔ εμφάνισαν φωνολογικές δυσκολίες και μορφοσυντακτικά προβλήματα (Wijnen, de Bree, van Alphen, de Jong, & van der Leij, 2015).
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Bishop, D. V., North, T., & Donlan, C. (1995). Genetic basis of specific language impairment: Evidence from a twin study. Developmental Medicine & Child Neurology, 37(1), 56-71. doi:10.1111/j.1469-8749.1995.tb11932.x
Lyon, G. R., Shaywitz, S. E., & Shaywitz, B. A. (2003). A definition of dyslexia. Annals of dyslexia, 53(1), 1-14. doi:10.1007/s11881-003-0001-9
Ράλλη Μ. Α. & Παληκαρά Ο. (2013). Διερευνώντας τη σχέση μεταξύ της Ειδικής Γλωσσικής Διαταραχής και της Δυσλεξίας: θεωρητικές και κλινικές προεκτάσεις. Psychology, 20(3), 358-380. Ανακτήθηκε από
http://www.eln.eu/fotos/clientes/2013_ralli__palikara_222593105581b0822b9af9.pdf
Σταυρακάκη, Σ. & Τάλλη, Ι. (2013). Η σχέση της ειδικής γλωσσικής διαταραχής με την αναπτυξιακή δυσλεξία. Σύντομη διερεύνηση της αλληλοεπικάλυψης. Στο: Μ. Βλασσοπούλου & Β. Μύρκος (Επιμ.), Λογοθεραπεία-Διεπιστημονική θεώρηση (σελ.47-52). Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Βήτα
Talli, I., Sprenger-Charolles, L., & Stavrakaki, S. (2016). Specific language impairment and developmental dyslexia: What are the boundaries? Data from Greek children. Research in Developmental Disabilities, 49, 339-353.
doi:10.1016/j.ridd.2015.12.014
Talli, I. (2010). Linguistic abilities in Developmental Dyslexia and Specific Language Impairment: A comparative and cross-linguistic approach. Paris Descartes University and Aristotle University of Thessaloniki. Ανακτήθηκε από
https://pdfs.semanticscholar.org/efdb/53fd665dac1d773da10b0d10c2442d817d97.pdf
Wijnen, F., de Bree, E., van Alphen, P. M., de Jong, J., & van der Leij, A. (2015). Comparing SLI and dyslexia: Developmental language profiles and reading outcomes. In S. Stavrakaki (Ed.), Specific Language Impairment: Current trends in research (pp. 89-112). Amsterdam: John Benjamins.